Hoe groot is het lerarentekort?

Het probleem is groot, dit is te zien in het aantal schoolniveau’s waarin een lerarentekort is. Maar ook wanneer er een docent uitvalt, kan vaak geen vervanging gevonden worden. Ondanks het grote tekort aan leraren, kan het nog moeilijk zijn om als docent een baan te vinden. Dit komt door de verschillende tekorten waar mee gekampt wordt in de diverse onderwijsvormen. Een andere factor die meespeelt is dat meerdere sectoren kampen met het probleem van een tekort aan personeel, bijvoorbeeld de zorg en de horeca. Ook deze sectoren zijn hard op zoek naar mensen.

Om het tekort inzichtelijk te maken zullen we de cijfers erbij pakken. Zo kwamen er 5 jaar geleden nog 10 kandidaten af op een vacature in het basisonderwijs, terwijl dat in 2020 gemiddeld nog maar 1,5 kandidaat was. Het lerarentekort kan in twee groepen worden ingedeeld, een groeiend structureel lerarentekort en een tekort aan vervangende leraren. Scholen hebben vaak moeite met hun team compleet krijgen wanneer het nieuwe schooljaar weer begint, toch lukt dit vaak nog wel. Maar wanneer leraren tijdens het schooljaar uitvallen is het vinden van invalkrachten steeds lastiger. Wij van Karibu hopen hier een oplossing voor te bieden.

Het lerarentekort heeft verschillende oorzaken. Er is dus niet één specifieke reden die zorgt voor het grote probleem en aangepakt kan worden. Er wordt gezegd dat wanneer de geboortecijfers goed in de gaten worden gehouden, je kunt voorspellen wanneer er leraren nodig zijn. En wanneer gediplomeerde leraren ook werkzaam zijn als leraar is er geen probleem. Maar dit is dus niet het geval.

Wat zijn de verschillende oorzaken van het lerarentekort?

Zoals hiervoor werd benoemd zijn er verschillende oorzaken voor het lerarentekort. De grootste reden is de te lage instroom vergeleken met de te hoge uitstroom. Er zijn steeds meer leraren die met pensioen gaan, omdat ze de leeftijd hiervoor hebben behaald. Er is dus veel vergrijzing in het onderwijs waardoor een steeds groter deel met pensioen gaat en stopt met lesgeven. Hier tegenover staat een te lage instroom van nieuwe leraren.

Steeds minder studenten kiezen voor een lerarenopleiding, waardoor er steeds minder nieuwe docenten beschikbaar komen. Deze twee factoren leiden tot een snellere uitstroom dan instroom. Dit en de algemene krapte op de arbeidsmarkt spelen de grootste rol in het tekort aan leraren. Dat leraren met pensioen gaan is logisch, want hun tijd in het vak zit er nou eenmaal op. Maar waarom de instroom van nieuwe leraren zo laag blijft is een andere vraag.

Deze lage instroom is het gevolg van imagoproblemen. Zo spelen de werkdruk en het salaris een grote rol in de keuze van studenten om wel of geen leraar te worden. De werkdruk is ontzettend hoog, zo moeten er veel dingen in een dag worden gestopt en moet elke leerling de aandacht krijgen die zij nodig hebben. En dat terwijl er steeds meer kinderen in een klas komen te zitten. Daarnaast liggen de verwachtingen van docenten een stuk hoger. De lessen moeten leuk, leerzaam en hip zijn en dat in dezelfde tijd als jaren geleden. Doordat deze lessen ook voorbereid moeten worden, raken docenten in een tijdnood.

Wel blijkt dat een deel van de mensen die nog geen docent zijn best wel het onderwijs in zou stappen. Toch houden verschillende factoren hen tegen. Het beeld dat zij hebben bij het werk van een docent is dat er veel extra en onbetaald werk aan verbonden is. Daarnaast spelen de lastige ouders een grote rol en de drempel om zich te laten omscholen tot leraar. Dit kost veel tijd en moeite.

Zijn er oplossingen voor het lerarentekort?

Er zijn genoeg redenen te noemen hoe en waarom het lerarentekort is ontstaan. Toch moeten hier ook oplossingen voor zijn. Zo is er een landelijke aanpak om het tekort aan docenten tegen te gaan. Dit bestaat uit drie manieren: de instroom van meer leraren, het behoud van leraren en het onderwijs anders organiseren.

Daarnaast zijn er verschillende maatregelen voor studenten om ervoor te zorgen dat de instroom van nieuwe docenten groter wordt. Zij-instromers kunnen de pabo versneld volgen en mogen tijdens de studie al aan de slag als leraar. Het onderwijsloket geeft ook meer advies over de opleidingen en mogelijkheden om leraar te kunnen worden. Verder moeten opleidingen maatwerk bieden, door opleidingen beter in te richten voor studenten met ervaring.

Om ervoor te zorgen dat leraren worden behouden zijn hier verschillende maatregelen voor opgesteld. Jaarlijks wordt er geld beschikbaar gesteld om de salarissen in het primair onderwijs te kunnen verhogen. Schoolbesturen maken het vak ook aantrekkelijker, door meer doorgroeimogelijkheden te bieden en leraren te coachen. Er wordt daarnaast aandacht besteed aan het verlagen van de werkdruk, door extra hulp in te zetten.

Door het aanpassen van het onderwijs kan de werkdruk ook verlaagd worden. Denk hierbij aan het lesgeven met behulp van vakleerkrachten. Dit doen wij ook bij Karibu. Maar ook ander ondersteunend personeel, een andere invulling van de les, meer gericht op creativiteit of talentontwikkeling, óf meer digitale middelen toe te passen.

Waar begin je met de aanpak van het lerarentekort?

Als onderwijsinstelling zijnde kun je misschien niet de grote stappen zetten om het lerarentekort tegen te gaan. Een groot deel hiervan ligt namelijk bij de overheid. Wel kun je de werkdruk proberen te verlagen voor de werkzame leraren en eventuele nieuwe docenten goede coaching geven.

Het lerarentekort is groot, de aanpak om dit op te lossen verschilt per regio en dus per school ook ontzettend. Als bestuur zijnde kun je de nodige stappen zetten om het lerarenvak aantrekkelijker te maken voor nieuwe leraren. En om hen te kunnen behouden zul je moeten zorgen voor een lagere werkdruk.